De term negatieve rente verwijst naar rente betaald aan leners in plaats van aan kredietverstrekkers. Als een vorm van niet-traditioneel expansief monetair beleid belasten centrale banken gewoonlijk commerciële banken met hun reserves, in plaats van deze te crediteren. Dit is een zeer ongebruikelijk scenario dat zich doorgaans voordoet tijdens een diepe economische recessie, wanneer de monetaire inspanningen en de marktkrachten de rentetarieven reeds tot hun nominale nulgrens hebben opgedreven. 

Dit instrument is bedoeld om het verstrekken van leningen, bestedingen en investeringen aan te moedigen in plaats van het oppotten van contanten, die hun waarde zullen verliezen door de negatieve depositorente.

De meeste gevallen van negatieve rentetarieven zijn alleen van toepassing op bankreserves die door centrale banken worden aangehouden. We kunnen echter nadenken over de gevolgen van meer wijdverbreide negatieve rentetarieven. 

Ten eerste zouden spaarders rente moeten betalen in plaats van deze te ontvangen. Op dezelfde manier zouden kredietnemers daarvoor betaald worden in plaats van aan hun kredietgever. Daarom zou dit velen ertoe aanzetten meer en grotere sommen geld te lenen en af te zien van sparen ten gunste van consumptie of investeringen. Als ze toch sparen, zouden ze hun geld in een kluis of onder de matras bewaren, in plaats van rente te betalen aan een bank om het te deponeren.

Merk op dat de rente in de echte wereld wordt bepaald door vraag en aanbod van leningen  Als gevolg daarvan zou de vraag naar geld in gebruik toenemen en snel weer een positieve rentevoet opleveren.

Bij een negatieve rente levert contant geld dat bij een bank wordt gestald een opslagvergoeding op, in plaats van de mogelijkheid om rente-inkomsten te genereren. 

Door de Europese banken te laten betalen voor het opslaan van hun reserves bij de centrale bank, hopen de beleidsmakers de banken aan te moedigen meer geld uit te lenen.

In theorie zouden banken liever geld uitlenen aan leners en ten minste enige rente verdienen, in plaats van te worden belast met het aanhouden van hun geld bij een centrale bank. Bovendien kunnen negatieve rentevoeten die door een centrale bank worden aangerekend, doorwerken naar depositorekeningen en leningen. 

Dit betekent dat houders van deposito’s ook moeten betalen om hun geld bij hun lokale bank te stallen, terwijl sommige leners het voorrecht genieten om daadwerkelijk geld te verdienen door een lening aan te gaan.